Het kostprijs denken is failliet en de spanning bij de producenten loopt steeds verder op. Deze week zijn het de varkenshouders die in actie komen. Met spandoeken bij de diverse hoofdkantoren van de supermarktketens verklaren zij de oorlog aan hun afnemers. Slim ondernemerschap of een wanhoopsdaad?
In haar blog van deze week gaat Annechien ten Have in op de situatie in de varkenshouderij. Zij schets het beeld van een keten waarin er voor niemand nog droog brood is te verdienen. Ik waag dit te betwijfelen. Uit de diverse onderzoeken van de afgelopen jaren naar de margeverdeling in de voedselketens is nooit duidelijk geworden wie het meeste verdiend. In die zin is er geen eenduidige zware piet. Wel is duidelijk dat de producent aan het begin van de keten doorgaans de klos is. De marge is hier het laagst. Dit is niet nieuw. Al sinds jaar en dag roepen economen dat boeren een way of life is en dat je er vooral niet aan moet beginnen als je geld wilt verdienen. Verder is het een gegeven dat de macht in een keten het grootst is, daar waar het aantal spelers het kleinst is. Daarnaast lijkt in veel ketens de macht de afgelopen jaren verschoven te zijn richting de consument. Zie de opkomst van het grote aantal huismerken en de stijging van dit marktsegment. Nogmaals bingo voor de supermarkten. Als we dan ook nog eens spreken over een commodity product wat volledig uitwisselbaar is, dan is het feest compleet.
Het bijzondere is dat de kortste alinea in bovengenoemde column het beste antwoord geeft op de problemen. Namelijk stop met het produceren van het commodity product en ga diversifiëren. Zorg ervoor dat je niet meer uitwisselbaar bent voor het product van iedere andere producent van varkensvlees. Dit kan niet door individuele varkenshouders worden opgepakt, maar het kan wel in groepen. Inmiddels zijn er al een aantal voorbeelden van dergelijke ketens. Ik vraag mij eerlijk gezegd af of het verschil al voldoende wordt gemaakt. Uiteindelijk zullen de verschillende partners in de keten zich moeten committeren aan het product van hun keten. Zo strijden verschillende ketens onderling om de gunst van de consument. Het voordeel van de onderlinge strijd tussen ketens is dat er binnen de ketens gezamenlijk wordt opgetrokken. Dit leidt tot een veel grotere creativiteit dan binnen de huidige keten mogelijk is.
Ondernemers moeten dus niet afwachten tot hun ondernemersvereniging een succesje behaald. Ondernemers zullen gezamenlijk de bal op moeten pakken, Samen bekijken voor welk segment in de markt men wil produceren. In deze opnieuw gedefinieerde markt bekijken welke eisen worden gesteld aan het product en welke mogelijkheden voor differentiatie dit geeft. Vervolgens samen de partners gaan zoeken om tot een goede invulling te komen. Bij voorkeur blijft de regie zo lang mogelijk bij de producenten. Zij worden in feite A-merk producenten. Het zal geen gemakkelijke weg zijn. De Nederlandse varkenshouders hebben jarenlang voorop gelopen in Europa en zijn hun leidende positie steeds meer aan het verliezen. Het wordt tijd om nu de volgende stap vooruit te zetten en opnieuw de koppositie in te nemen.
Het zal duidelijk zijn dat ik de huidige acties meer beschouw als een wanhoopsoffensief. Ook een column over SAMEN geeft geen antwoord op de onderliggende problemen. De problemen echt onder ogen zien helpt ondernemers vooruit. Het zal niet voor iedere ondernemer zijn weggelegd en de weg is lastig. Het is wel een weg met perspectief!
